Filozofia Współczesna - 03.04.2011.r,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Filozofia Współczesna – 03.04.2011.r. Marksizm był wspólnym dziełem Niemców – Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. Podzielili się oni zadaniami: ontologia i teoria poznania – Engels; filozofia społeczna – Marks. Od końca XIX wieku – podział: materializm dialektyczny i historyczny (podziału dokonał Rosjanin Jerzy Plechanow). Materializm dialektyczny obejmuje ontologię i teorię poznania, a historyczny – filozofię społeczną. Marksizm powstał w latach 40-tych XIX wieku. Pojęcie „marksizm” ma szeroki zakres. Na marksizm składają się: filozofia marksowska (Karol Marks) i filozofia marksistowska (poglądy kontynuatorów Marksa). Źródło filozofii marksowskiej – klasyczna filozofia niemiecka (Kant, Hegel, Fichte, Feuerbach); ekonomia polityczna (Marks „Kapitał”) – inspirowana angielską ekonomią polityczną; socjalizm naukowy – inspirowany socjalizmem utopijnym. Filozofia Marksa – swoje poglądy Marks wyłożył w tekście „Tezy o Feuerbachu”. Teza 11 „Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat, idzie jednak o to, aby go zmienić”. W tym tekście Marks krytykuje dotychczasowy materializm, w tym materializm Feuerbacha. Tłumaczy, że materializm wcześniejszy wąsko pojmował pojęcie doświadczenia, tym samym nie odnotowywał aktywnej roli podmiotu w procesie poznania. W tezach tych pojawia się ważne pojęcie w filozofii Marksa – pojęcie praktyki społecznej. Oznacza ona u Marksa specyficzną dla człowieka działalność, z którą wiąże się aktywny stosunek do świata. Na tę praktykę składają się poszczególne akty pracy. Podstawową kategorią filozofii Marksa jest kategoria pracy – na początku XX wieku interpretację taką podał Stanisław Brzozowski. Taką interpretację filozofii Marksa pogłębił w latach 30-tych XX wieku Węgier George Lukacs zwany „Wielkim Węgrem”, który znał już „Ideologię niemiecką” Marksa. Kategoria pracy filozofii Marksa: 1. Praca jest działaniem przekształcającym elementy otaczającego nas materialnego świata, dlatego jest ona trudem, bo materia, którą poddaje się obróbce, nie daje się łatwo przekształcać. 2. Praca jest to działanie zmieniające świat materialny, nastawione na zaspokojenie ludzkich potrzeb podstawowych i pochodnych. 3. Praca to działanie pośrednio zaspokajające ludzkie potrzeby – prowadzi do zaspokojenia potrzeb poprzez modyfikowanie elementów świata materialnego. 4. Praca to działanie upośrednione przedmiotowo – działanie za pomocą narzędzi, a także upośrednione społecznie (praca to współdziałanie ludzi z sobą). 5. Praca to działanie celowe, świadomie i z wyprzedzeniem określające pożądane efekty. Pracę poprzedzają działania na przedmiotach zastępczych (symbolicznych). W „Tezach o Feuerbachu” Marks krytykuje jego teorię alienacji. Twierdzi, że Ludwig nie pokazał (nie odpowiedział na pytanie) źródeł rozdarcia ludzkiej świadomości. Marks dowodził, że źródeł tych nie da się znaleźć w samej świadomości, bo jej rozdarcie jest odbiciem rozdarcia bytu społecznego. Kontynuatorzy Marksa: Jerzy Plechanow, George Lukacs, Antonio Gramsci (Włoch). Jerzy Plechanow – początkowo związany był z rosyjskimi narodnikami. Twierdził, że Rosja nie pominie kapitalistycznej fazy rozwoju i że jedyną klasą postępową są robotnicy (Marks). Powrócił do Rosji w roku 1917. Ojciec rosyjskiego marksizmu. Zmarł w Finlandii. Zajmował się materializmem historycznym i uprawiał marksistowską estetykę. Na gruncie materializmu historycznego proponował obiektywistyczną wykładnię materializmu historycznego (prawa przyrodnicze zbliżone są do praw społecznych). Zagadnieniom estetyki poświęcił dwie prace: „Listy bez adresu” i „Sztuka, a życie społeczne”. W „Listach bez adresu” zajął się genezą sztuki. Polemizował z Darwinem, według którego poczucie piękna było uwarunkowane biologicznie. Plechanow uważał, że poczucie piękna i sztuka mają uwarunkowanie ekonomiczne (społeczne). Powoływał się na przykłady prac z zakresu antropologii kulturowej ludów prymitywnych. W pracy „Sztuka, a życie społeczne” Plechanow twierdzi, że zjawisko estetyzmu w sztuce jest zawsze wyrazem niezgody artysty na zastaną konstrukcję społeczną. George Lukacs – miał świadomość, że należy do małego narodu, a język węgierski ma ograniczony obszar zastosowania. Pisał po niemiecku. Jeden z największych erudytów XX wieku. Kontrowersyjny. Zajmował się historią literatury rosyjskiej, filozofią i estetyką. Jego stanowisko było jednostronne – realizm uznał za jedyną wartość sztuki. Zmarł na początku lat 70-tych. Antonio Gramsci – za swoje poglądy trafił do faszystowskiego więzienia. Zmarł na początku lat 30-tych. Słynna praca – „Zeszyty więzienne”. Zajmował się filozofią kultury. W latach 20-tych i 30-tych we Włoszech dyskutowano, czy wzorcową kulturą powinna być kultura elit, czy kultura mas. Gramsci obstawał za drugą z nich. Był twórcą nowoczesnej folklorystyki. Interesował się poetyką powieści kryminalnej. Twierdził, że rewolucja kulturalna powinna wyprzedzać rewolucję społeczną. Za dokonanie tej rewolucji kulturalnej odpowiedzialna była inteligencja (aktywnie działająca na rzecz pewnej idei). Stanisław Brzozowski – żył 33 lata, a zdążył napisać i przeczytać wiele dzieł. Uprawiał krytykę artystyczną („Legenda Młodej Polski”). Był także filozofem („Idee – wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej”). W stronę egzystencjalizmu… XIX wiek – Artur Schopenhauer, Soren Kierkegaard, Fryderyk Nietzsche. Artur Schopenhauer – Niemiec urodzony w Gdańsku. Nie interesowało go uznanie innych ludzi, ale tak naprawdę głęboko przeżywał obojętność. Praca – „Świat jako wola i wyobrażenie” (1818). Praca ta przeszła bez echa. Uznanie zdobył pod koniec życia. Szczyt uznania przypadł na przełom XIX i XX wieku (w okresie modernizmu). Kochał muzykę i zwierzęta. Był wielbicielem pudli. Druga ważna praca – „Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów”. Źródła filozofii Schopenhauera: - filozofia Kanta - osiągnięcia współczesnych Schopenhauerowi nauk przyrodniczych (głównie fizjologia) - filozofia indyjska Kluczowe terminy filozofii Schopenhauera: - irracjonalizm - fenomenalizm - woluntaryzm - pesymizm Schopenhauer odwoływał się do Kanta, ale kantowskie kategorie aprioryczne traktował nie transcendentalnie, a fizjologicznie (jako właściwości umysłu). Twierdził, że umysł ludzki nie kopiuje rzeczy, ale zabarwia je własną naturą. Poznajemy jednak wyłącznie zjawiska, stąd fenomenalizm Schopenhauera. Traktował zjawiska jak złudę. Twierdził, że Kant nie zauważył tego, że my sami jesteśmy nie tylko podmiotami poznającymi, ale także przedmiotami do poznania – wobec tego jesteśmy kantowskimi rzeczami samymi w sobie. Do nas samych nie można dotrzeć z zewnątrz, ale możemy uzyskać samowiedzę. Wolę traktował jako czynnik irracjonalny. Rozumiał ją jako rodzaj popędu – bezrozumnego, działającego bez celu i nie mającego ukojenia.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.plgbp.keep.pl
|
