Feliks Koneczny - Religie a ...

image Indeks       image Finanse,       image Finanse(1),       image Filozofos,       image Fesenjan,       image Fenix,       

Odnośniki

Feliks Koneczny - Religie a cywilizacje,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FeliksKoneczny
Religieacywilizacje
Gdybypoprosi¢odefinicj¦cywilizacji,otrzymałbymrozmaitychod-
powiedziniemaltyle,ilumiałbymrozmówców,czyte»czytelników.To
¹le!Jak»e»b¦dziemysi¦porozumiewa¢,jakunikn¡¢nieporozumie«?
Pierwszymwarunkiemjakiegokolwiekroztrz¡saniajestto,»ebyzna-
czeniewyrazówuj¦tebyło±ci±lei»ebywszyscy,bior¡cyudziałwde-
bacie(azatemwdanymwypadkuwszyscyczytelnicy),rozumieliprzez
pewientermin±ci±leidokładniejednoitosamo;inaczejmusinast¡pi¢
rozbie»no±¢my±li,zktórychjednapójdziedosasa,drugadolasa;szko-
daczasunatakierozmowy,atymbardziejnatakiewykłady.Askoro
niedasi¦zwoła¢wiecuczytelnikówcelemrozstrzygni¦ciazagadnienia,
corozumie¢mamynp.przezcywilizacj¦—niemainnegosposobu,
jak»eautormusizabawi¢si¦wsamowładztwonachwil¦odczytywania
swegoartykułuiłaskawemuczytelnikowimusinarzuci¢sweokre±lenia.
Oczywi±cie,tylko„tymczasowo”,wsamraz,nat¦chwil¦lektury.
Mo»esobieczytelnikpotemrozumie¢przezcywilizacj¦,cozechce,nie
obowi¡zanybynajmniejprzyjmowa¢mojegookre±lenia.Ijadalekite»
jestemodmniemania,»emojapróbadefinicjirozstrzygn¦łaspraw¦
raznazawsze!Alebezpodaniadefinicjiutkn¡łbymwnetnapocz¡tku
swychwywodów,aka»dyzczytelnikówgotówbyjerozumie¢inaczej
—stosowniedoswegorozumieniawyra»enia„cywilizacja”.
Jestjeszczedrugiwyraz,oznaczeniupodobnym:kultura.Oby-
dwóchu»ywasi¦rozmaicie,alenajbardziejutarłosi¦nadawa¢„cywi-
lizacji”znaczeniezewn¦trzne,„kulturze”—wewn¦trzne,tj.odnosz¡c
tamtodomaterialnejstrony»ycia,tododuchowej.Niedasi¦toutrzy-
ma¢wdociekaniachnaukowychhistorycznych,bohistoryczniesplataj¡
si¦objawyteitamtenierozerwalnie.Wszelkacywilizacjaczykultura
mie±ciwsobieobiestrony»ycia,rozwijaj¡cesi¦mniejwi¦cejzawsze
równocze±nieirównolegle.Mnóstwoobjawów»ycianale»yituitam.
Spójrzmykołosiebie:umysłsubtelnyniezniesiekołosiebiebrudu,
dobrobytsprzyjao±wiacie,ao±wiatapomagadodobrobytu,azmysł
pi¦knał¡czyobietestrony»ycia;nabywaniezeznawstwemdobrych
obrazów,a»ebynimiozdobi¢±cianymieszkania,czyjestobjawemze-
3
wn¦trznegoczywewn¦trznegopoziomu»ycia?Amłodzie»uboga,gar-
n¡casi¦doszkół,czy»nieidzierównocze±niezachlebemiza±wiatłem?
Nieb¦d¦przetoprzeciwstawiałkulturycywilizacji.Mieszcz¦wcywili-
zacjiczykulturzeiCiałoiDusz¦.
Wszystko,cokolwiekjestludzkiego,składasi¦zciałaiduszy,zfor-
myitre±ci.Cielesnastrona»yciazawierawsobiesprawyzdrowia
idobrobytu,duchowaza±kategori¦moralno±ciiprawdy;oboktego
kategoriapi¡ta:pi¦kno,odnosisi¦jednakowodociałaiduszy.Tych
pi¦¢kategoriimieszasi¦nieustanniewludzkimbytowaniu,zachodz¡c
jednanadrug¡,amiernikiem»yciadobrzeurz¡dzonegojestharmonia
wszystkichpi¦ciu.
Tyczysi¦to»yciaprywatnegoizbiorowego,publicznego.Wobr¦-
biedanejspołeczno±cimusizachodzi¢współmierno±¢kategorii»ycia,
je»eli»yciepubliczne,zbiorowewogóle,maby¢zorganizowanetrwa-
leaskutecznie.Musipanowa¢wewszystkichkategoriachbytowania
wspólnametoda.Historiastwierdzapowielokro¢,jakobrakkonse-
kwencjiwurz¡dzeniach»yciazbiorowegoniedopuszczadowy»szego
rozwoju,awzgl¦dnienabytyju»rozwójobni»a,cofaj¡cspołecze«stwo
naszczebelni»szy.Upadekpa«stwaczynarodupochodzizdysharmonii
pomi¦dzyrozmaitymidziedzinami»ycia,niewspółmierno±¢sprowadza
zastój.
Zgodno±¢współmierno±ciikonsekwencjinazwa¢mo»najednymsło-
wem:metod¡.Czym»ejestcywilizacja,je»eliniesum¡owychpi¦ciu
kategorii»yciaw»yciuzbiorowym?Czyktowymy±lijeszcze,copoza
tymikategoriami?Azatemcywilizacjajestmetod¡»yciazbiorowego.
Niemusionaobejmowa¢wszystkichpi¦ciukategorii,awdanej
kategoriimo»enieobejmowa¢wszystkichjejdziałów.Mo»enadawa¢
przewag¦,nawetznaczn¡,jednejkategoriinaddrug¡;mo»ewpewnej
kategoriicelowa¢,ainnejnieposiada¢zgoła.Cywilizacjemog¡tedyby¢
zupełneiniezupełne,defektowne,jednostronne,wielostronneiwszech-
stronne.
Nietrzebachybawywodzi¢,»es¡cywilizacjerozmaite.Pomi¦dzy
np.nasz¡cywilizacj¡achi«sk¡niezachodziró»nicastopnia,ilo±ci,lecz
jako±ci.Chi«czykmo»esi¦spiera¢zAnglikiemstolatoto,któracy-
wilizacjawy»sza,alenigdy»adnemuznichsi¦nieprzy±ni,jakobycho-
dziłoostopie«wy»szylubni»szyjakiej±cywilizacjizasadniczej,której
objawamionierównymstopniumiałybyby¢ichcywilizacje.Stopie«
4
cywilizacjicoinnego,arodzajjejcoinnego.Słowem,niema»adnej
cywilizacji
sensustricto
,leczs¡cywilizacje,ka»dasobie.
Ilejestcywilizacji?Niewiadomo,ailo±¢ichnieoznaczonainieogra-
niczona.Wka»dymokresiedziejówtrzebajeliczy¢osobno.Zanaszych
np.czasówniemaju»cywilizacjiAzteków,hetejskaznikn¦łajeszcze
wstaro»ytno±ci,wwiekach±rednichkwitłaarabska,itp.,tosprawa
zmienna.
Czycywilizacjebywaj¡jednoliteizupełniejednakoweuwszystkich
społecze«stw,przynale»nychdodanejcywilizacji?Bywaitorozmaicie.
Zazwyczajatoli,imrozleglejszyobszarzdobywasobiepewnacywiliza-
cja,azwłaszczaimró»norodniejszeogarniawsobiespołecze«stwa,tym
wi¦cejpowstajewjejłonieodmian.
Cywilizacjadzielisi¦nacz¦±ci.Anglik,Francuz,Włoch,Polak,Ma-
dziarnale»¡dotejsamejcywilizacji,aczyichmetody»yciazbiorowego
s¡całkiemidentyczne?S¡cechywspólne,s¡podobie«stwa,alezarazem
ile»ró»nic!
Jaknazywa¢cz¦±cicywilizacji,jejodmiany?Wsłownictwie»adnego
naroduniemanatowyrazu!Wnaukowymwywodzieniemo»namó-
wi¢ocywilizacjipolskiej,botonie±ci±le;mo»namówi¢tylkoopolskiej
odmianieogólnejcywilizacjichrze±cija«sko-klasycznej.Jak»e»u»ywa¢
tegosamegowyrazunaoznaczeniecz¦±ciicało±ci?Uchodzitowpo-
tocznejrozmowie,aleniewwykładzienaukowym.
Naoznaczenietegostosunkucz¦±cidocało±ciu»ywamwyrazu:kul-
tura.Mówi¦:cywilizacjałaci«ska,kulturaanglosaska,polskaitd.,cy-
wilizacjachi«ska,kulturatybeta«ska,mand»urskaitp.Nieb¦d¦si¦
bynajmniejupierałprzytejterminologii,je»elikto±...wska»emiinn¡.
Zanimtonast¡pi,zmuszonyjestemradzi¢sobiejako±ztymzasobem
wyrazów,jakiistnieje.
Podawszydefinicj¦cywilizacjiikultury,nietrzebab¦dziedługich
wywodównatemat,corozumie¢przezreligi¦.Takdalecejednakto
odczuwamyijednakoworozumiemy,i»obeszłobysi¦zapewnezgoła
bezdefinicji.Dlawszelkiejjednak»epewno±cipowiem,»eprzezreligi¦
rozumiemsystem,ujmuj¡cystosunek±wiataprzyrodzonegodonad-
przyrodzonego.Czy»nietakiejestnaogółzadanieteologii?
Po±ródowychpi¦ciukategorii»ycia,naktóresi¦powoływałem,jed-
nawznosisi¦wysokoponadczłowieka,amianowiciePrawda.Mie±ci
wsobiedwadziały,dwa±wiaty:przyrodzonyinadprzyrodzony.Metoda
»yciazbiorowego,je»elimaby¢wszechstronn¡,obejmujetak»ereligi¦,
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]

  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • gbp.keep.pl

    		•